(psoriasis)
Jest jedną z najczęstszych dermatoz i dotyczy 2–5% populacji rasy kaukaskiej, obejmuje zarówno skórę jak i stawy.
Objawy kliniczne i przyczyna łuszczycy
W obrazie klinicznym dominują wykwity rumieniowo-grudkowe pokryte srebrzystą łuską, które przyjmują różnorodne kształty – od pojedynczych blaszek poprzez zmiany plackowate aż do uogólnionego objęcia skóry. Lokalizują się głównie na tułowiu, kończynach, w skórze owłosionej głowy oraz na paznokciach, natomiast rzadko na twarzy. Typowe umiejscowienie zmian to: łokcie, kolana, skóra owłosiona głowy i okolica krzyżowo-lędźwiowa.
Przyczyna łuszczycy nadal pozostaje niewyjaśniona. Na jej rozwój wpływają zarówno czynniki genetyczne jak i środowiskowe wyzwalające proces chorobowy.
Biorąc pod uwagę wiek wystąpienia choroby wyróżnia się dwa typy łuszczycy:
- Typ I (łuszczyca młodzieńcza): przed 40 r.ż., najczęściej u osób około 20 roku życia, występowanie łuszczycy w rodzinie
- Typ II (łuszczyca dorosłych): po 40 r.ż. cechujący się szczytem zachorowań w szóstej dekadzie życia i łagodniejszym przebiegiem, ujemnym wywiadem rodzinnym
Łuszczyca ma charakter przewlekły i nawrotowy. Nasilenie objawów i długość remisji jest cechą indywidualną. Niektóre czynniki wyzwalające łuszczycę to:
- infekcje (głównie paciorkowcowe)
- urazy termiczne, chemiczne i mechaniczne
- wahania hormonalne (ciąża)
- stres
- niektóre leki (np. β-blokery, niesteroidowe leki przeciwzapalne, sole litu)
- palenie papierosów
- picie alkoholu.
Nawroty choroby mogą pojawiać się cyklicznie w okresie jesienno-wiosennym nawet kilkakrotnie w ciągu roku.
Istnieje kilka odmian łuszczycy:
- Łuszczyca zwykła — najczęstsza postać łuszczycy o łagodnym, umiarkowanym i średnio-ciężkim przebiegu.
- Łuszczyca krostkowa — ciężka, uogólniona postać łuszczycy, w której oprócz zmian krostkowych stwierdza się gorączkę i leukocytozę oraz spełzanie naskórka
- Łuszczyca krostkowa dłoni i stóp — odmiana ograniczona do dłoni i powierzchni podeszwowych stóp, przebiegająca bez objawów ogólnych, może współistnieć z łuszczycą zwykłą
- Erytrodermia łuszczycowa — kolejna ciężka, uogólniona postać łuszczycy, niekiedy spowodowana zbyt agresywnym leczeniem
- Łuszczyca stawowa — dotyczy najczęściej drobnych stawów rąk i stóp oraz kręgosłupa powodując dolegliwości bólowe oraz zniekształcenia prowadzące do inwalidztwa
Indywidualne metody leczenia łuszczycy
Metodę leczenia łuszczycy należy dobrać indywidualnie dla każdego pacjenta kierując się stopniem nasilenia choroby, trybem życia pacjenta oraz stanem ogólnym związanym z chorobami współistniejącymi i przyjmowanymi lekami.
W łuszczycy słabo i umiarkowanie nasilonej stosuje się przede wszystkim leczenie zewnętrzne. Do preparatów miejscowych należą preparaty keratolityczne (złuszczające), mające na celu usunięcie łuski (maść mocznikowa, salicylowa) oraz redukujące, hamujące nadmierną proliferację naskórka np: cignolina, metabolity i analogi witaminy D3 (Daivobet, Sorel), kortykosteroidy (Novate, Dermovate, Bedicort) retinoidy (Zorac) oraz inhibitory kalcyneuryny (Protopic, Elidel).
W łuszczycy średnio nasilonej metodą z wyboru jest fotochemoterapia PUVA (psoraleny wraz z promieniowaniem UVA). Dobre efekty uzyskuje się również przy użyciu wąskopasmowego UVB (narrow-band UVB — nb-UVB), czyli promieniowania o długości 311 nm oraz szerokopasmowego UVB. W bardziej opornych przypadkach fototerapia jest łączona z preparatami miejscowymi.
W ciężkich postaciach łuszczycy wskazane jest leczenie ogólne. Do najczęściej stosowanych leków należą retinoidy (Neotigason), metotreksat (Methotrexat) i cyklosporyna (Sandimmun Neoral). Mogą one wywołać poważne działania niepożądane, dlatego muszą być stosowane z wielką ostrożnością.
Od kilku lat dostępne są leki biologiczne (Enbrel, Remicade, Humira, Stelara), których mechanizm działania jest wysoce specyficzny. Ich celem jest modyfikowanie reakcji immunologicznych poprzez hamowanie odpowiednich cytokin prozapalnych (TNF-α, IL12/23). Przed włączeniem leków biologicznych u pacjenta należy wykluczyć obecność infekcji oraz procesów nowotworowych. Zaletą tych preparatów jest istotna poprawa jakości życia pacjentów, wadą natomiast jest wysoka cena i nie do końca poznane odległe działania niepożądane.