Znamię barwnikowe nabyte (naevus pigmentosus acquisitus)
Jest to bardzo powszechne znamię o średnicy do 1 cm, dobrze odgraniczone od otoczenia. W zależności od wysycenia barwnikiem może być koloru zbliżonego do skóry lub bardzo ciemne. Znamiona barwnikowe mogą być płaskie, czyli w poziomie skóry lub przyjmować postać wyniosłych guzków. Umiejscowienie znamion jest rozmaite, ich liczba wzrasta zazwyczaj do 30 roku życia. Większość znamion barwnikowych nie budzi wątpliwości transformacji nowotworowej, należy je jednak obserwować oraz chronić przed promieniowaniem UV. Zaleca się usuwanie znamion z miejsc drażnionych: dłoni, stóp, owłosionej skóry głowy oraz okolicy przylegania pasków i ramiączek.
Znamię barwnikowe wrodzone (naevus pigmentosus congenitus)
Znamiona wrodzone zazwyczaj obecne są już przy urodzeniu lub pojawiają się w pierwszych miesiącach życia. Lokalizują się najczęściej na tułowiu lub kończynach. Przyjmują rozmaite rozmiary od małych (1,5 cm) do olbrzymich (> 10 cm), często są owłosione. W przypadku dużych znamion ryzyko transformacji nowotworowej szacuje się na 10-25%, szczególnie gdy w obrębie silnie przebarwionych zmian powstają guzowate twory.
Znamię błękitne (naevus coeruleus)
Jest to płaskowypukły guzek o niebieskoszarym zabarwieniu. Jego kolor wynika z umiejscowienia melanocytów, czyli komórek zawierających barwnik, głęboko w skórze właściwej. Częstą lokalizacją jest grzbietowa powierzchnia dłoni lub stopy. Transformacja nowotworowa występuje bardzo rzadko.
Zespół znamion atypowych ( ZZA, atypical naevus syndrome)
Zespół odnosi się do rodzinnego występowania dużej liczby znamion barwnikowych o cechach atypowych, czyli takich których:
- średnica > 5mm
- mają nieregularny kształt
- nierówny brzeg
- niejednolite zabarwienie
Znamiona lokalizują się w każdej okolicy ciała, ich liczba przekracza 100. U osób z ZZA ryzyko wystąpienia czerniaka jest wielokrotnie wyższe niż w populacji ogólnej. Należy więc przestrzegać zasad profilaktyki czerniaka:
- unikanie słońca w godzinach południowych
- stosowania kremów z wysokim filtrem UV: SPF 30, SPF 50
- usunięcie znamion atypowych
- regularne oglądanie znamion
Leczenie: metodą z wyboru jest wycięcie chirurgiczne znamienia barwnikowego i poddanie go badaniu histopatologicznemu. Nie zaleca się laseroterapii i elektrokoagulacji ponieważ te metody nie dają możliwości oceny histologicznej. Pacjenci z ZZA powinni znajdować się pod szczególną opieką dermatologiczną, monitorować wszystkie znamiona atypowe, a w szczególności poddawać się nieiwazyjnemu badaniu dermoskopowemu i dokumentacji fotograficznej raz na 6 miesięcy.