Rak podstawnokomórkowy (basal cell carcinoma, BCC)
Jest to najczęstszy nowotwór występujący u ludzi rasy kaukaskiej. Cechuje się powolnym wzrostem i miejscową złośliwością, na ogół nie daje odległych przerzutów. Występuje głównie u osób w podeszłym wieku. Głównym czynnikiem etiologicznym jest promieniowanie słoneczne, dlatego umiejscawia się przede wszystkim w miejscach odsłoniętych: czoło, uszy, nos, okolica oczodołu, dekolt.
Typowym obrazem BCC to guzek barwy skóry, otoczony perełkowym wałem, z widocznymi teleangiektazjami na obwodzie i centralnym owrzodzeniem.
Rak kolczystokomórkowy (squamous cell carcinoma, SCC)
Jego występowanie jest rzadsze od BCC, charakteryzuje się szybszym wzrostem i częściej daje przerzuty. Najczęściej rozwija się na podłożu skóry zmienionej – stanów przedrakowych – wywołanych przez czynniki drażniące: chemiczne, mechaniczne (blizny), promieniowanie słoneczne lub rentgenowskie jak również przez wirusy (HPV). Zmiany mają charakter wrzodziejący lub brodawkujący, naciekają okoliczne tkanki.
Leczenie raków skóry:
- wycięcie chirurgiczne z badaniem histopatologicznym – metoda z wyboru, pozwala na identyfikację nowotworu oraz ocenę marginesu cięcia
- krioterapia – w przypadku drobnych powierzchownych zmian
- laser CO2 – w przypadku drobnych powierzchownych zmian
- radioterapia – w przypadku rozległych zmian lub przeciwwskazań do zabiegu chirurgicznego
- terapia fotodynamiczna
- preparaty miejscowe: Effudix, Aldara – w przypadku drobnych powierzchownych zmian
Czerniak złośliwy (melanoma malignum)
Jest to jeden z najbardziej złośliwych nowotworów, powstający w skórze niezmienionej lub w obrębie znamion barwnikowych szczególnie atypowych, dający wczesne przerzuty. Często pojawia się w wieku średnim.
Czynniki ryzyka:
- jasna karnacja
- częste przebywanie na słońcu, oparzenie słoneczne w dzieciństwie
- duża liczba znamion barwnikowych, szczególnie atypowych
- czerniak w rodzinie
- znamiona wrodzone
Na rozwój czerniaka wpływa również długotrwałe leczenie immunosupresyjne i hormony o czym świadczy uaktywnienie się czerniaka w ciąży, połogu i w okresie dojrzewania.
Objawem niepokojącym jest pojawienie się zmian w obrębie istniejącego znamienia barwnikowego takich jak: rumień, zmiana koloru, zanik barwnika, świąd, powiększenie lub pojawienie się guzka. Należy wówczas jak najszybciej zgłosić się do dermatologa.
Jedynym leczeniem jest wycięcie chirurgiczne zmiany z 2 mm marginesem skóry zdrowej i badanie histopatologiczne w celu określenia stopnia zaawansowania guza. W zależności od wyniku margines cięcia jest poszerzany i pacjent jest kierowany na dodatkowe badania diagnostyczne.
Do profilaktyki czerniaka należy:
- unikanie słońca w godzinach południowych
- stosowania kremów z wysokim filtrem UV: SPF 30, SPF 50
- usunięcie znamion atypowych
- regularne oglądanie znamion
Kluczem do skutecznego leczenia nowotworów złośliwych skóry jest odpowiednio wczesne zgłoszenie się do lekarza. Im szybciej podejmie się leczenie tym większe prawdopodobieństwo całkowitego wyleczenia!