(acne vulgaris)
Trądzik jest jedną z najczęstszych chorób z jakimi mamy do czynienia w gabinecie dermatologicznym. Jego największe nasilenie występuje w okresie dojrzewania. W miarę regulacji aktywności hormonalnych choroba wykazuje tendencję do ustępowania. Jednak w części przypadków zmiany skórne utrzymują się wiele lat stanowiąc poważny problem życiowy dla pacjenta.
Istnieje wiele czynników biorących udział w powstawaniu tej choroby:
- czynniki genetyczne
- przerost gruczołów łojowych
- nadmierna produkcja łoju
- zaburzenia rogowacenia mieszków włosowych
- aktywność hormonów płciowych
- zakażenie bakteryjne Propionibacterium acnes
Pierwotnym wykwitem w trądziku jest zaskórnik, jednak zmiany skórne mogą być różnorodne: grudki, krosty, guzki, cysty czy nacieki ropne. Zmiany te umiejscowione są najczęściej w okolicach łojotokowych czyli na twarzy, karku, okolicy mostka i górnej części pleców. Intensywność objawów często koreluje z porą roku – najmniejsze nasilenie obserwuje się w lecie a największe zimą. Ustępujące wykwity zapalne początkowo pozostawiają ciemne przebarwienia a następnie szpecące blizny zarówno zanikowe jak i przerostowe (keloidy).
Wyróżnia się różne postaci trądzika, m.in.:
- trądzik zaskórnikowy
- trądzik grudkowo-krostkowy
- trądzik skupiony
- trądzik ropowiczy
- trądzik bliznowcowy
- trądzik piorunujący.
Wybór metody leczenia trądziku uzależnione jest od postaci i nasilenia choroby – leczenie miejscowe, ogólne lub zabiegowe. Bardzo istotna jest odpowiednia domowa pielęgnacja skóry preparatami przeznaczonymi do cery tłustej, które będą ją nawilżać, a nie dodatkowo wysuszać czy zatykać i tym samym pogarszać stan skóry. Dieta nie odgrywa zasadniczej roli, badania dowiodły jedynie wpływ jodu (np. w soli jodowanej) na pogorszenie trądziku, jednak jeśli pacjent zauważy, że po pewnych pokarmach skóra się pogarsza powinien ich unikać. Aktywność seksualna jak i brak higieny również nie wpływają na przebieg choroby, są to mity dość powszechne w naszej kulturze. Fototerapia działa wspomagająco w terapii trądzika, jednak nadmierne korzystanie z naświetlań może doprowadzić do pogorszenia zmian trądzikowych.
Trądzik jest chorobą przewlekłą, mogącą trwać miesiącami, a nawet latami, ale jest również chorobą wyleczalną. Pacjent reaguje indywidualnie na proponowane leczenie, dlatego niezwykle istotna jest wzajemna współpraca i zaufanie pomiędzy pacjentem a dermatologiem, tak aby lekarz mógł dobrać najodpowiedniejszą terapię.
Leczenie miejscowe:
- nadtlenek benzoilu (Benzacne, Acneroxid)– działa keratolitycznie i przeciwbakteryjnie
- retinoidy (Differin, Locacid, Izotrex) – normalizują procesy rogowacenia, działają przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, zmniejszają wydzielanie łoju
- antybiotyki (Davercin, Acnemycin, Clindacne, Dalacin T) – zmniejszają stan zapalny, hamują kolonizację Propionibacterium acnes
- kwas azalainowy (Skinoren, Acnederm) – przeciwbakteryjny i przeciwzaskórnikowy
- preparaty złożone (Duac, Epiduo, Acnemycin Plus) – charakteryzują się lepszym efektem leczniczym niż monoterapia
Leczenie ogólne:
- antybiotyki (Tetralysal – tetracyklina, Unidox – doksycyklina, Dalacin C – klindamycyna) – działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, tetracykliny i doksycyklina nie powinny być stosowane u dzieci poniżej 12 r.ż. i u kobiet w ciąży i karmiących piersią. Podczas ich stosowania należy unikać nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV (słońce, solaria) oraz należy pamiętać o uzupełnianiu fizjologicznej flory bakteryjnej (Dicoflor, Acidolac, Trilac)
- hormony (Diane 35, Yasmine, Yasminelle, Jeanine) – działanie antyandrogenowe, stosowane u kobiet szczególnie w przypadku objawów trądzika nasilających przed miesiączką
- retinoidy (Izotek, Acnenormin, Curacne) – jedyny lek działający na wszystkie mechanizmy biorące udział w patogenezie trądzika, dający trwałe ustąpienie objawów. Musi być przyjmowany pod ścisłą kontrolą dermatologa ponieważ może dawać poważne działania uboczne z czego najważniejsze jest działanie teratogenne (czyli powodować wady płodu). Z tego powodu podczas kuracji kobiet w wieku rozrodczym należy bezwzględnie stosować skuteczną antykoncepcję przez cały okres leczenia jak i miesiąc po zakończeniu terapii. Pozostałe działania niepożądane są odwracalne i zależne od dawki leku, są to m.in.:
- suche, spękane usta
- suchość, świąd skóry
- podrażnienie spojówek
- bóle stawów i mięśni
- wzrost stężenia lipidów we krwi
- niedokrwistość.
Leczenie zabiegowe:
- mikrodermabrazja– złuszcza mechaniczne naskórek, zapobiega powstawaniu zaskórników
- peelingi chemiczne – złuszczają naskórek, działają przeciwbakteryjnie i przeciwłojotokowo, redukują przebarwienia pozapalne, oraz drobne blizny potrądzikowe, zwężają pory
- naświetlanie laserem diodowym VariLite – działa przeciwbakteryjnie, zmniejsza stan zapalny
- zabieg laserem frakcyjnym CO2 – regeneruje skórę i naskórek, redukuje blizny potrądzikowe, zwęża rozszerzone pory skóry